1. H χερσόνησος του Αθω, από τη Mεγάλη Bίγλα και πέρα, η οποία αποτελεί την περιοχή του Aγίου Όρους, είναι, σύμφωνα με το αρχαίο προνομιακό καθεστώς του, αυτοδιοίκητο τμήμα του Eλληνικού Kράτους, του οποίου η κυριαρχία πάνω σ αυτό παραμένει άθικτη. Aπό πνευματική άποψη το Αγιο Όρος διατελεί υπό την άμεση δικαιοδοσία του Oικουμενικού Πατριαρχείου. Όλοι όσοι μονάζουν σ αυτό αποκτούν την ελληνική ιθαγένεια μόλις προσληφθούν ως δόκιμοι ή μοναχοί, χωρίς άλλη διατύπωση.
2. Tο Αγιο Όρος διοικείται, σύμφωνα με το καθεστώς του, από τις είκοσι Iερές Mονές του, μεταξύ των οποίων είναι κατανεμημένη ολόκληρη η χερσόνησος του Αθω, το έδαφος της οποίας είναι αναπαλλοτρίωτο.
H διοίκησή του ασκείται από αντιπροσώπους των Iερών Mονών, οι οποίοι αποτελούν την Iερή Kοινότητα. Δεν επιτρέπεται καμία απολύτως μεταβολή στο διοικητικό σύστημα ή στον αριθμό των Mονών του Aγίου Όρους, ούτε στην ιεραρχική τάξη και τη θέση τους προς τα υποτελή τους εξαρτήματα. Aπαγορεύεται να εγκαταβιώνουν στο Αγιο Όρος ετερόδοξοι ή σχισματικοί.
3. O λεπτομερής καθορισμός των αγιορειτικών καθεστώτων και του τρόπου της λειτουργίας τους γίνεται από τον Kαταστατικό Xάρτη του Aγίου Όρους, τον οποίο, με σύμπραξη του αντιπροσώπου του Kράτους, συντάσσουν και ψηφίζουν οι είκοσι Iερές Mονές και τον επικυρώνουν το Oικουμενικό Πατριαρχείο και η Bουλή των Eλλήνων.
4. H ακριβής τήρηση των αγιορειτικών καθεστώτων τελεί ως προς το πνευματικό μέρος υπό την ανώτατη εποπτεία του Oικουμενικού Πατριαρχείου και ως προς το διοικητικό μέρος υπό την εποπτεία του Kράτους, στο οποίο ανήκει αποκλειστικά και η διαφύλαξη της δημόσιας τάξης και ασφάλειας. 
5. Oι πιο πάνω εξουσίες του Kράτους ασκούνται από διοικητή, του οποίου τα δικαιώματα και καθήκοντα καθορίζονται με νόμο.
Mε νόμο επίσης καθορίζονται η δικαστική εξουσία που ασκούν οι μοναστηριακές αρχές και η Iερή Kοινότητα, καθώς και τα τελωνειακά και φορολογικά πλεονεκτήματα του Aγίου Όρους.

Μυθολογία
Κατά την μυθολογία το όνομα Άθως ανήκε σε κάποιον Θρακιώτη γίγαντα. Στην σύγκρουση μεταξύ θεών και γιγάντων ο Άθως έριξε έναν τεράστιο πέτρινο όγκο κατά του Θεού Ποσειδώνα, ξέφυγε όμως από τα χέρια του και έπεσε στη θάλασσα σχηματίζοντας το κομμάτι της ξηράς που βρίσκεται σήμερα το Άγιο Όρος.

Αρχαιότητα
Ως τον 3ο π.X. αιώνα υπήρχαν στην χερσόνησο του Άθω πολλές μικρές ελληνικές πόλεις. Αργότερα, για λόγους άγνωστους οι πόλεις αυτές παράκμασαν ή καταστράφηκαν, με αποτέλεσμα ο τόπος να μείνει έρημος για αρκετούς αιώνες.

Χριστιανισμός
Σύμφωνα με την παράδοση, η Θεοτόκος με τον Ευαγγελιστή Ιωάννη, πηγαίνοντας να επισκεφθούν τον Λάζαρο στην Κύπρο έπεσαν σε μια μεγάλη θαλασσοταραχή που τους ανάγκασε να αποβιβαστούν προσωρινά στο λιμάνι όπου βρίσκεται σήμερα η μονή Ιβήρων. Θαυμάζοντας το άγριο τοπίο η Παναγία ζήτησε από τον Υιό της να της προσφέρει όλο το Όρος σαν δώρο. Τότε ακούστηκε η φωνή του Κυρίου που έλεγε: ¨Έστω ο τόπος ούτος κλήρος σός και περιβόλαιον σόν και παράδεισος, έτι δε και λιμήν σωτήριος των θελόντων σωθήναι¨. Από τότε θεωρείται το Άγιο Όρος ώς κλήρος και περιβόλι της Παναγίας.
Από τον 5ο μ.X. αιώνα άρχισε πάλι να εμφανίζεται στην περιοχή ανθρώπινη δραστηριότητα, όταν εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί, οι οποίοι απογοητευμένοι από την καθημερινότητα της κοινωνικής ζωής, βρήκαν αυτόν τον όμορφο και έρημο τόπο ιδανικό για να λατρεύσουν καλύτερα τον Θεό.

Τι είναι ο μοναχισμός;
Ο καθένας μας καλείται να υπηρετήσει τον Θεό με πολλούς και ποικίλλους τρόπους.
Ο μοναχισμός είναι μία ιδιαίτερη κλήση, ένας ιδιαίτερος τρόπος για να υπηρετήσει ο άνθρωπος τον Θεό και την ανθρωπότητα.
Ο κάθε άνθρωπος έχει ¨ίδιον χάρισμα¨, όπως λέει ο Απ. Παύλος. Η κλήση για να γίνει κανείς μοναχός ή είναι κι αυτή ένα χάρισμα.
Ο ίδιος ο Θεός μιλά απ΄ ευθείας στον μέλλοντα μοναχό ή μοναχή (με σημεία, ενδείξεις ή εσωτερικές διαμηνύσεις), είτε μέσω του Πνευματικού του/της
Ο μοναχισμός είναι ένας από τους τρόπους για να φτάσει ο ανθρωπος στο “Θείον”. Αυτό γίνεται με την απομόνωση, την προσευχή, την άσκηση, την υπακοή στον Γέροντα, την υπηρεσία διακονία και τη νηστεία.

Απομόνωση
Για να έρθει ένας άνθρωπος ενώπιος ενωπίω με το θείον, κατά τον ιδιαίτερο τρόπο που καλείται να έρθει ένας μοναχός, χρειάζεται απομόνωση και ησυχία, χωρίς εξωτερικούς περισπασμούς. Οι μοναχοί που έχουν ιδιαίτερη χρεία μονώσεως δεν ζουν κοινοβιακά, αλλά απομονωμένοι.

Προσευχή
Η προσευχή είναι το δικαίωμα, η υποχρέωση και το βοήθημα κάθε πιστού. Για τον μοναχό, η προσευχή αποτελεί τον λόγο ύπαρξης του στη ζωή, στον κόσμο. Υπάρχουν διάφορες μορφές προσευχής, για διάφορες περιστάσεις και ανάγκες. Η ¨Προσευχή του Ιησού¨, ή ¨Ευχή¨ που λένε οι μοναχοί στο Άγιο Όρος (με τη βοήθεια του κομποσκινιού) συνίσταται στις λέξεις: ¨Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ Θεού ελέησον με τον αμαρτωλό¨. Πολλά έχουν γραφτεί για την προσευχή αυτή, και ακόμα περισσότερα εχουν βιωθεί μέσω αυτής. Λέγεται ακόμα και ¨Καρδιακή Προσευχή.

Υπακοή
Η υπακοή είναι μία από τις πιο κεφαλαιώδεις αρετές του μοναχού. Είναι προυπόθεση για την ταπεινοφροσύνη, που είναι κατά γενική ομολογία η κορωνίδα όλων των χριστιανικών αρετών. Οι Πατέρες τοποθετούν την υπακοή πάνω από την νηστεία και την προσευχή. Το σκεπτικό είναι ότι άσκηση χωρίς υπακοή γεννά την κενοδοξία και την υπερηφάνεια, ενώ όταν κανείς ενεργεί κάτω από εντολή δεν έχει πρόφαση να υπερηφανεύεται. Υπακοή σημαίνει ανεπιφύλακτο δόσιμο στο θέλημα του Θεού. Ο Γέροντας ή Πνευματικός, βοηθά τον μοναχό ακριβώς επάνω στο θέμα αυτό, και γι΄ αυτό η συμβολή του είναι τεράστιας σημασίας στην εξέλιξη του μοναχού. Σαν ένδειξη υπακοής στο Θεό, ο μοναχός καλείται να ¨κάνει υπακοή¨ στον Γέροντα του.

Υπηρεσία-Διακονία
Η υπηρεσία είναι αλληλένδετη με την προσευχή και την υπακοή. Είναι δύο ειδών η εσωτερική και η εξωτερική. Η εξωτερική έγκειται στην εκτέλεση των καθηκόντων με τα οποία επιφορτίζεται ένας μοναχός που ζει κοινοβιακά, και στην φιλοξενία. Έγκειται επίσης στην προσφορά γνώσης, σοφίας και παρηγοριάς όταν του ζητηθεί. Η εσωτερική έγκειται στην προσευχή του μοναχού για την ανθρωπότητα.

Νηστεία
Νηστεία είναι η αποχή από συγκεκριμένες τροφές ή από την τροφή γενικά. Αποτελεί την άσκηση του μοναχού στο σωματικό επίπεδο. Η νηστεία έχει σκοπό να αποκαθαίρει, το σώμα και την ψυχή και να δυναμώσει τη θέληση.

Επίσκεψη στο Άγιο Όρος επιτρέπεται, σύμφωνα με το Τυπικό της μοναστικής πολιτείας, μόνο στους άντρες. Οι επισκέπτες οφείλουν, λίγες μέρες πριν από την επίσκεψη τους να τηλεφωνήσουν στα γραφεία του Άγιου Όρους, στη Θεσσαλονίκη για να κλείσουν θέση και να πάρουν έναν κωδικό αριθμό. Ο αριθμός αυτός είναι απαραίτητος μιας και είναι περιορισμένος ο αριθμός των επισκεπτών (120) που επιτρέπονται ανά ημέρα.
Το γραφείο του Αγίου Όρους στην Θεσσαλονίκη είναι ανοικτό από τις 8:30 ως τις 14:00, και το Σάββατο από τις 10:00 ως τις 12:00. Το τηλέφωνο για να προμηθευτείτε διαμονητήριο είναι 2310 252578, και το φαχ: 2310 222424.
Οι επισκέπτες μπορούν να πάνε οδικώς (με το αυτοκίνητο τους ή με λεωφορείο) από τη Θεσσαλονίκη ως την Ιερισσό, τα Νέα Ρόδα ή την Ουρανούπολη. Η διαδρομή είναι περίπου 140 χιλιόμετρα. Υπάρχουν και απευθείας συνδέσεις λεωφορείων ΚΤΕΛ από τις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας με την Ουρανούπολη για να μπείτε στο Άγιο Όρος.
Οι πόλεις είναι τουριστικές, που σημαίνει ότι υπάρχουν όλων των ειδών τα καταστήματα, ξενοδοχεία αλλά και παρκινγκ για τα αυτοκίνητα. (Τα μόνα αυτοκίνητα που επιτρέπονται στο Άγιο Όρος είναι αυτά των μονών και των εργατών που δουλεύουν σ’ αυτές). Έτσι οι επισκέπτες θα πρέπει να αφήσουν τα αυτοκίνητα τους στην πόλη.
Πριν αναχωρήσουν οι επισκέπτες για το Άγιο Όρος πρέπει οπωσδήποτε να προμηθευτούν τα Διαμονητήρια τους. Αυτό γίνεται στην Ουρανούπολη, στα εκεί γραφεία του Άγιου Όρους (δεξιά από το λιμάνι) τηλ. 23770-71421. Εδώ πρέπει να βρίσκονται οι επισκέπτες τουλάχιστον μία ώρα πριν από την αναχώρηση. Απαραίτητα για το διαμονητήριο χρειάζεται η επίδειξη της αστυνομικής ταυτότητας και να πληρώσετε το αντίτιμο. Ειδικά για τους αλλοδαπούς επισκέπτες χρειάζονται επίσης:
-Συστατική επιστολή από την πρεσβεία της χώρας τους στην Αθήνα ή από το αντίστοιχο προξενείο της Θεσσαλονίκης.
-Άδεια εισόδου στο Όρος από το Υπουργείο Εξωτερικών της Αθήνας (Διεύθυνση Εκκλησιαστικών Υποθέσεων) ή από το Υπουργείο Βορείου Ελλάδος της Θεσσαλονίκης (Διεύθυνση Εξωτερικών Υποθέσεων).
-Διαβατήριο.
Πάνω στο διαμονητήριο αναγράφονται τα στοιχεία του επισκέπτη, ο κωδικός του αριθμός, η ημερομηνία και οι ημέρες παραμονής. Συνήθως ορίζονται 4 ημέρες αλλά σε περίπτωση που ο επισκέπτης θελήσει να μείνει περισσότερες μπορεί να ζητήσει παράταση από την Ιερά Επιστασία στις Καρυές. Από την Ιερισσό οι επισκέπτες παίρνουν το καΐκι που τους πηγαίνει στην αριστερή πλευρά του Αγίου Όρους.
Από εκεί μπορούν να επισκεφθούν τις μονές: Χιλανδαρίου, Εσφιγμένου, Βατοπεδίου, Παντοκράτορος, Σταυρονικήτα, Ιβήρων, Μεγίστης Λαύρας. Για τις άλλες μονές θα πρέπει να κατέβουν στη μονή Ιβήρων (3 ώρες με το καίκι), από εκεί να πάνε στις Καρυές (μισή ώρα με το λεωφορείο) και από εκεί στις μονές που επιθυμούν. Το δρομολόγιο της Ιερισσού γίνεται μόνο το καλοκαίρι.
Από την Ουρανούπολη ξεκινάει άλλο καραβάκι που πηγαίνει στην δεξιά πλευρά και κάνει στάση στις μονές: Δοχειαρίου, Ξενοφώντος, Παντελεήμονος, Γρηγορίου, Διονυσίου, Αγίου Παύλου. Για τις άλλες μονές οι επισκέπτες θα πρέπει να κατέβουν στο λιμάνι της Δάφνης (2 ώρες με το καραβάκι) και από εκεί στις Καρυές (μισή ώρα με το λεωφορείο).
Η συγκοινωνία στο Άγιο Όρος, βέβαια, δεν είναι επαρκής. Έτσι, εκτός από τα καΐκια και τα λεωφορεία μπορούν όποιοι θέλουν να μισθώσουν αυτοκίνητο για να τους πάει στον προορισμό τους. Πάντως οι επισκέπτες πρέπει να είναι και προετοιμασμένοι για αρκετό περπάτημα.

Πλησιάζοντας σε κάθε μονή, το πρώτο πράγμα που παρατηρούν οι επισκέπτες είναι ότι κτηριακά οι μονές μοιάζουν με μεγάλα κάστρα, σαν οχυρωμένες μεσαιωνικές πολιτείες. Ένα επιβλητικό και πανύψηλο τείχος ενισχυμένο κατά διαστήματα με πυργίσκους, πολεμίστρες, ζεματίστρες, καθώς και ένα μεγάλο και επιβλητικό πύργο στο υψηλότερο ή το πιο αδύνατο σημείο της μονής. Ο λόγος που υπαγόρευσε στους μοναχούς τέτοιου είδους κατασκευές, ήταν η ανάγκη που είχαν να αμυνθούν απέναντι στους πολλούς και διάφορους εχθρούς που επιχείρησαν να κατακτήσουν και να λεηλατήσουν το Όρος ανά τους αιώνες (πειρατές, Φράγκοι, Καταλανοί κ.α.).
Στη μέση περίπου του τείχους βρίσκεται η μία και μοναδική είσοδος της μονής, με δύο πύλες σε μικρή απόσταση η μία από την άλλη. Οι πύλες κλείνουν με βαριές ξύλινες πόρτες επενδυμένες εσωτερικά με μακριές σιδερένιες λάμες και εξωτερικά με μεγάλες μεταλλικές πλάκες. Ανάμεσα στις δύο πύλες βρίσκεται ένα μικρό κελί όπου οι επισκέπτες συναντούν τον Πυλωρό. Δουλειά του Πυλωρού είναι να ασφαλίζει τις πόρτες μετά την δύση του ηλίου και να τις ανοίγει με την ανατολή. Ακόμη, ελέγχει τα διαμονητήρια των επισκεπτών και τους οδηγεί στο αρχονταρίκι.
Εκεί οι επισκέπτες συναντούν τον Αρχοντάρη, ο οποίος θα τους προσφέρει νερό, καφέ, τσίπουρο και λουκούμι. Αργότερα, και αφού οι επισκέπτες υπογράψουν στο βιβλίο των επισκεπτών, ο βοηθός του αρχοντάρη, ο παραρχοντάρης, τους οδηγεί στα δωμάτια τους για να ξεκουραστούν.
Το απόγευμα (γύρω στις 16.00) οι επισκέπτες κατεβαίνουν στην μεγάλη αυλή όπου βρίσκεται το καθολικό. Είναι ο κεντρικός ναός της κάθε μονής και συνήθως η θέση του είναι στο κέντρο της αυλής. Δίπλα από αυτό είναι η φιάλη που χρησιμεύει για την τέλεση του αγιασμού των υδάτων. Γύρω από τον ναό υπάρχουν άλλα παρεκκλήσια, διάφορα κτίρια, και πολλά δέντρα. Σε κάποιο σημείο στην αυλή και πάντα κοντά στο καθολικό υψώνονται οι πύργοι των κωδωνοστασίων, όπου κρέμονται ένα πλήθος από καμπάνες διαφόρων σχημάτων και μεγεθών.
Μπαίνοντας στο καθολικό οι επισκέπτες για να παρακολουθήσουν τον Εσπερινό, παρατηρούν ότι σε όλα τα μέρη του ναού υπάρχει μία κλίμακα ανόδου και τελειώσεως, που ξεκινάει από τον έναν χώρο στον άλλο, από παρεκκλήσι σε παρεκκλήσι, από το τέμπλο, τις εικονογραφήσεις στους τοίχους και καταλήγει στον κυρίως ναό, στο Ιερό Βήμα, με αποκορύφωση του τεντώματος της ψυχής στον τρούλο, όπου ο Παντοκράτορας Χριστός εποπτεύει τον κόσμο.
Αμέσως μετά τον Εσπερινό ακούγεται το σήμαντρο που ειδοποιεί τον κόσμο ότι πρέπει να πάει στην Τράπεζα γιατί ήρθε η ώρα για φαγητό. Η τράπεζα κατασκευασμένη για να χωράει πολλούς πιστούς, είναι ένα μεγάλο και ευρύχωρο κτίριο, συνήθως απέναντι από το καθολικό. Πρώτα στην αίθουσα μπαίνει ο Ηγούμενος, ακολουθούν οι υπόλοιποι μοναχοί και τέλος οι επισκέπτες. Γενικά η τροφή των αγιορειτών μοναχών είναι λιτή. Το κρέας λείπει εντελώς και συνήθως το δείπνο αποτελείται από όσπρια, ζυμαρικά, λαχανικά, ελιές, ορισμένες φορές λάδι, ψαρικά και φρούτα. Αξιόλογο είναι το παραδοσιακό ψωμί τους ενώ το κρασί τους που συνοδεύει κάθε γεύμα είναι θεσπέσιο. Στην μέση περίπου της αριστερής πλευράς της τράπεζας υπάρχει ένα άμβωνας όπου ο Αναγνώστης διαβάζει διάφορα αναγνώσματα και κηρύγματα κατά την διάρκεια του φαγητού
Με το πέρας της τράπεζας οι επισκέπτες επιστρέφουν στο καθολικό. Εκεί τους περιμένει ο Βηματάρης η οποίος βγάζει τα Άγια Λείψανα του αρχείου της μονής στο Ιερό Βήμα για να τα προσκυνήσει ο κόσμος.
Από κει και πέρα η υπόλοιπη ημέρα είναι ελεύθερη. Αυτές είναι και οι σπουδαιότερες ίσως στιγμές όπου οι επισκέπτες τριγυρνούν στην αυλή, πηγαίνουν και ξεκουράζονται ή βρίσκουν κάποιους μοναχούς, συζητάνε μαζί τους, ακούνε τις απόψεις τους, οι μοναχοί με υπομονή και καλοσύνη προσφέρουν τις εμπειρίες και τις συμβουλές τους, και το κυριότερο δίνουν τις ευχές τους.
Το πρωί (γύρω στις 04.00) οι επισκέπτες πηγαίνουν πάλι στο καθολικό για να παρακολουθήσουν τον όρθρο και τη Θεία Λειτουργία. Ακολουθεί η τράπεζα (γύρω στις 08.00) και κατόπιν οι επισκέπτες αποχωρούν από τη μονή και συνεχίζουν το ταξίδι τους.

• Μονή Μεγίστης Λαύρας

• Μονή Βατοπεδίου

• Μονή Ιβήρων

• Μονή Χελανδαρίου

• Μονή Διονυσίου

• Μονή Κουτλουμουσίου

• Μονή Παντοκράτορος

• Μονή Ξηροποτάμου

• Μονή Ζωγράφου

• Μονή Δοχειαρίου

• Μονή Καρακάλου

• Μονή Φιλοθέου

• Μονή Σίμωνος Πέτρας

• Μονή Αγίου Παύλου

• Μονή Σταυρονικήτα

• Μονή Ξενοφώντος

• Μονή Γρηγορίου

• Μονή Εσφιγμένου

• Μονή Αγίου Παντελεήμονος

• Μονή Κασταμονίτου

Στο μέσο περίπου της Αθωνικής Χερσονήσου και στη βόρεια πλευρά της βρίσκονται οι Καρυές, το αμφικτυονικό κέντρο της μοναστικής πολιτείας. Ο οικισμός αυτός βρίσκεται κτισμένος μέσα σε περιβάλλον έντονης βλάστησης.
Σημείο αναφοράς του ο ναός του Πρωτάτου, 10ου αιώνα, με την εικόνα του ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ και τις τοιχογραφίες του Πανσέληνου, τον Πύργο του, το κτίριο της Ιεράς Κοινότητας, δέκα εννέα κονάκια (αντιπροσωπεία) μοναστηριών εκτός της κοντινής στις Καρυές μονής Κουτλουμουσίου.
Επίσης υπάρχουν εδώ το κτίριο της Διοίκησης του Αγίου Όρους που υπάγεται στο Υπουργείο Εξωτερικών, ( mfa.gr/  ) της Αστυνομίας, Ιατρείο, ταχυδρομείο και τηλεγραφείο, ραφείο, βιβλιοπωλείο, παντοπωλεία, διάφορα καταστήματα και εργαστήρια.
Στις Καρυές και στην ευρύτερή της περιοχή υπάρχουν περισσότερα απo πενήντα Κελλιά, πολλά από τα οποία έχουν ιδιαίτερη ιστορική σημασία όπως του Ραβδούχου, πρώην μονύδριο του 10ου αιώνα και του Φουρνά.
Οι Καρυές ιδρύθηκαν τον 9ο αιώνα, όταν οι μοναχοί πολλοί μοναχοί μετακινήθηκαν προς την περιοχή της σχηματίζοντας την Λαύρα των Καρυών. Η Λαύρα των Καρυών αναγνωρίστηκε ως πρώτη από όλα τα τότε μοναστικά ιδρύματα, και ο επικεφαλής της ονομάστηκε Πρώτος του Αγίου Όρους.
Κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας, λόγω συνθηκών, μεταβιβάστηκαν οι περισσότερες εκτάσεις και εξαρτήματα της Λαύρας των Καρυών και του Πρώτου, σε μονές του Αγίου Όρους.
Σήμερα συνέχεια των τότε θεσμών, είναι η Ιερά Κοινότητα και η Ιερά Επιστασία με επικεφαλής τον Πρωτοεπιστάτη.
Οι μοναχοί που την απαρτίζουν την Ιερά Κοινότητα -αντιπρόσωποι των είκοσι Ιερών Μονών – διαμένουν στις Καρυές.

Πρωτάτου

Ο ναός του Πρωτάτου, είναι ο αρχαιότερος όλων των Καθολικών του Αγίου Όρους και είναι αφιερωμένος στη Κοίμηση της Θεοτόκου.
Ανεγέρθηκε πιθανόν στο Α΄ μισό του 10ου αιώνα, ανακαινίστηκε στα χρόνια του Ανδρόνικου Παλαιολόγου, ενώ το1955 έγιναν εργασίες αποκατάστασης και ανάδειξης με την δημιουργία πλατείας στη θέση όμορων στο Πρωτάτο κελιών.
Διαφέροντας από τα Καθολικά του Αγίου Όρους, είναι τρίκλιτη βασιλική, με υπερυψωμένο το μεσαίο της κλίτος, που επιτρέπει την περιμετρική τρίτη σειρά ανοιγμάτων. Η σημερινή μορφή συνδυάζει τον τύπο της βασιλικής ως προς την στέγη, με την σταυρόσχημη κάτοψη.
Εσωτερικά έχει την ιδιαιτερότητα, ότι τέσσερις πεσσοί χωρίζουν τον σταυροειδή ναό σε κεντρικό και σε γωνιαία διαμερίσματα.
Απεικονίζονται θαυμάσιες τοιχογραφίες του 14ου αιώνα, έργα του Μανουήλ Πανσέληνου, βασικότερου εκπροσώπου της Μακεδονικής σχολής, αναστηλωμένο μαρμάρινο τέμπλο του, αποτελεί έκφραση των παλαιών Βυζαντινών τέμπλων.
Μέσα στο Ιερό βήμα φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας “Αξιον Εστί” που σύμφωνα με την παράδοση χρονολογείται στο 10ο αιώνα και αποτελεί σύμβολο του Αγίου Όρους Έχει δύο νάρθηκες αρχών 16ου αιώνα, ο ένας στην δυτική πλευρά που έχει μορφή στοάς και ο άλλος στη βορεινή, όπου υπάρχει κενοτάφιο για τους σφαγιασθέντες μοναχούς από Καταλανούς πειρατές τον 14ου αιώνα.
Το κωδωνοστάσιό του είναι κτισμένο 1534, από τον Πρώτο Σεραφείμ και επισκευάσθηκε μεταγενέστερα. Στο πύργο του Πρωτάτου βρίσκεται η βιβλιοθήκη με 117 χειρόγραφα, από τα οποία 47 περγαμηνά.
Στο αρχειοφυλάκιο φυλάσσεται το Α΄τυπικό του Αγίου Όρους, του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ιωάννη Τσιμισκή που επονομάζεται “Τράγος”, γιατί είναι γραμμένο σε δέρμα τράγου και αποτελεί το ιστορικότερο κείμενο του Αγίου Όρους.

Η Δάφνη αποτελεί το επίνειο των Καρυών.
Στην αρχαιότητα υπήρξε ιερό του Δαφναίου Απόλλωνα. Περί το 1044 υπήρχε εκεί η Μονή Δοχειαρίου η οποία ερημώθηκε από πειρατικές επιδρομές, οπότε και μεταφέρθηκε στην σημερινή θέση.
Σε όλη την ιστορική διαδρομή του Αγίου Όρους μέχρι σήμερα υπήρξε βασικό σημείο αναφοράς στις μετακινήσεις προσκυνητών και μοναχών. Από τη Δάφνη ξεκινά το μοναδικό λεωφορείο του Αγίου Όρους για την διαδρομή προς Καρυές και για τον όρμο της Ιβήρων.
Το μικρό οικισμό της απαρτίζουν κτίρια δημόσιου χαρακτήρα για την εξυπηρέτηση των προσκυνητών όπως λιμεναρχείο, τελωνείο, ταχυδρομείο, αστυνομία και άλλα όπως εστιατόριο, ξενοδοχείο, παντοπωλεία στα οποία πωλούνται εκκλησιαστικά είδη και ενθύμια του Αγίου Όρους καθώς αποθήκες και εργατόσπιτα.
Τα κτίρια της Δάφνης είναι τα περισσότερα του 19ου αιώνα, την περίοδο κατά την οποία υπήρξε μεγάλη κίνηση πλοίων κυρίως από την Ρωσία. Πρόσφατα λόγω των αυξημένων αναγκών έγινε διαπλάτυνση της παλαιάς και δημιουργία δεύτερης προβλήτας.
Το μεγαλύτερο τμήμα της ανήκει στη εδαφική έκταση της Ξηροποτάμου και το νοτιότερο στην Σίμωνος Πέτρας. Σύνορο των μονών είναι ένα φυσικό κανάλι όπου κατέληγαν οι ορεινοί χείμαρροι. Οι όμορφες καταπράσινες πλαγιές που αρχίζουν από τον όρμο της , σε συνδυασμό με τα χρώματα της θάλασσας δημιουργούν ένα ιδιαίτερα γαλήνιο τοπίο, που διαταράσσεται μόνο κατά την διάρκεια της αποβίβασης προσκυνητών και εμπορευμάτων.

Στην νοτιοδυτική πτέρυγα του οικοδομήματος της Σκήτης του Αγίου Ανδρέα κοντά στις Καρυές λειτουργεί σήμερα η Αθωνιάδα Σχολή.
Η σχολή αυτή είχε εγκαινιασθεί το 1749 με πρωτοβουλία του Πατριάρχη Κυρίλλου του Ε. Αρχικά στεγάστηκε σε ειδικά ανεγερμένο συγκρότημα πάνω σε λόφο κοντά στην Μονή Βατοπεδίου. Περιελάμβανε 170 δωμάτια Τράπεζα, Παρεκκλήσιο, βιβλιοθήκη και αίθουσες διδασκαλίας.
Είχε την μορφή ανώτατης ακαδημίας σύμφωνα με ανάλογο Πατριαρχικό Σιγίλλιο. Εκεί δίδαξαν ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός και ο Αθανάσιος ο Πάριος. Έπαυσε να λειτουργεί το 1809.
Επανειτούργησε στο συγκρότημα της Σκήτης Αγίου Ανδρέα σαν εκκλησιαστική σχολή και οικοτροφείο το 1930.
Αθωνιάδα Εκκλησιαστική Ακαδημία:
τηλ. 23770-23200
fax 23770-23341

Οι σκήτες είναι κοινότητες μοναχών, που ιδρύθηκαν ιστορικά στη ευρύτερη γεωγραφική περιοχή ορισμένων μονών μετά από άδεια της κυρίαρχης μονής, επικυρωμένη με Πατριαρχικό σιγίλλιο.
Οι οκτώ , με κοινοτικό παραδοσιακό τρόπο οργάνωσης , αποτελούν οικισμό απο καλύβες με κέντρο θρησκευτικής και κοινωνικής ζωής των μοναχών το Κυριακό. Το Κυριακό συνοδεύεται από την τράπεζα, το αρχονταρίκι, τον ξενώνα, τη βιβλιοθήκη.
Επικεφαλής των μοναχών της Σκήτης είναι Δικαίος που εκλέγεται από την σύναξη των Γερόντων. Έχει ετήσια θητεία, μαζί με αντίστοιχη επιτροπή δύο συμβούλων.
Αντίθετα οι τέσσερεις σκήτες νεώτερου τύπου που ανεγέρθηκαν το 19ο αιώνα με μορφή μοναστηριακού συγκροτήματος , είναι κοινοβιακές. Ο Δικαίος είναι ισόβιος και η κτιριακή τους οργάνωση έχει για πρότυπο τις μεγάλες μονές.

Στα κελλιά, η παράδοση προσδιορίζει κατά κανόνα τριμελή την συνοδεία των μοναχών και επιτρέπει τρείς δόκιμους μοναχούς. Επικεφαλής είναι ο γέροντας, στον οποίο η κυρίαρχη μονή έχει παραχωρήσει το κελλί με ειδική διοικητική πράξη και με ανάλογο έγγραφο , που λέγεται ομόλογο.
Το κελλί δίδεται ισόβια, μαζί με την αντίστοιχη εδαφική έκταση, έναντι αντιτίμου με δικαίωμα διαδοχής. Η διαδοχή προσδιορίζεται με εγγραφή στο ομόλογο ονομάτων τριών μοναχών. Μετά τον θάνατο του γέροντος, αναλαμβάνει επικεφαλής του Κελλιού ο δεύτερος κατά την τάξη , καταβάλλοντας στην Μονή το λεγόμενο τριμερίδιο.

Τα καθίσματα βρίσκονται σε κοντινή προς τη μονή θέση. Δεν έχουν αυτοτελή υπόσταση και παραχωρούνται σε αδελφούς της μονής χωρίς δικαίωμα διαδοχής.

Τα ερημητήρια, αποτελούν την υπέρβαση του κτίσματος. Δημιουργούνται απο ασκητές- αναχωρητές, για να καλύψουν κατα την κρίση τους τις ελαχιστοποιημένες ανάγκες τους . Γίνονται σε δυσπρόσιτες ή απρόσιτες περιοχές, με την ευλογία κυρίαρχης μονής και του πνευματικού καθοδηγητή του μοναχού.
Όλες οι Αγιορείτικες μορφές μοναχισμού που προαναφέρθηκαν, διαμορφώθηκαν σε μια διαδρομή μεγαλύτερη των χιλίων ετών . Η παράδοση αυτή αποτυπώθηκε, με φαινομενικά διαφορετικό τρόπο, αν κρίνει κανείς επιφανειακά τα κτιριολογικά και οργανωτικά τους χαρακτηριστικά. Αυτά ανεξάρτητα της τυπολογίας , της μορφολογίας και του τρόπου οργάνωσης της ζωής των μοναχών, αποτέλεσαν σημαντική συνιστώσα της Αγιορείτικης παράδοσης.
Το κοινό όμως ποιοτικό στοιχείο της παράδοσης είναι η εσωτερική συνοχή των διαφορετικών τρόπων μοναχικής ζωής, που είναι συνάρτηση της ίδιας της πλούσιας εξελικτικής πορείας του Αθωνικού μοναχισμού μέχρι και τις μέρες μας.

Ιερά Κοινότητα
Ιερά Επιστασία: 23770 -23711, 23770 -23713
Πρωτοεπιστάτης: 23770 -23710
Aρχιγραμματέας: 23770 – 23710
Γραμματεία: 23770 -23224
fax: 23770 -23315
Διοίκηση Αγίου Όρους
Γραμματεία: 23770 -23314
Διοικητής: 23770 -23230
Αναπλ. Διοικητής: 23770 -23290

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ
Αστυνομικό Τμήμα Καρυών
Γραμματεία: 23770 -23212
Διοικητής: 23770 -23260

Ελληνικά Ταχυδρομεία (ΕΛ.ΤΑ)
Καρυές: 23770 -23214

Οργανισμός Τηλεπικοινωνιών Ελλάδας (Ο.Τ.Ε.)
Προϊστάμενος: 23770-23209, 23770-23990
Τεχνική Υπηρεσία: 23770 -23314

Ιατρείο Καρυών
Ιατρός: 23770-23217

Πυροσβεστική Υπηρεσία
Κλιμάκιο Καρυών: 23770-23199
Αυτοκίνητα μετακίνησης προσκυνητών
Καρυές: 23770-23266